ALIMENTY - PRAWNIK I ADWOKAT W WARSZAWIE

Obowiązek alimentacyjny

Zgodnie z Art. 133. § 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Jeśli chodzi o dzieci uprawnione do świadczeń alimentacyjnych od rodziców, to świadczenia te przysługują im, jeśli nie są one w stanie utrzymać się samodzielnie (§ 1). Jednakowoż jeżeli są już dorosłe, wówczas istnienie ich uprawnienia do alimentów zależy od sytuacji ekonomicznej rodziców i od tego, czy dziecko czyni starania, by ekonomicznie się usamodzielnić (§ 3). Rodzice mogą bowiem uchylić się od alimentowania dorosłego dziecka twierdząc, że jest to dla nich połączone z nadmiernym uszczerbkiem, a także mogą kwestionować roszczenie swego dorosłego dziecka, wskazując na sprzeczność tego roszczenia z zasadami współżycia społecznego (art. 1441 k.r.o.).

Obowiązek alimentacyjny spoczywa na obojgu rodzicach, chyba że któreś z nich nie ma możliwości wypełniania tego obowiązku. Sąd Najwyższy zajął trafne stanowisko, że nie ma znaczenia wniosek rodzica złożony w postępowaniu rozwodowym, aby dziecko zostało mu powierzone na „jego wyłączny koszt”. Wobec bezwzględnie obowiązującego charakteru norm prawa alimentacyjnego nie można wyłączyć ich obowiązywania wolą stron. W szczególności „żadne (…) z rodziców (…) nie może ważnie zrzec się z góry w jego imieniu roszczeń alimentacyjnych, jakie służą dziecku w stosunku do obojga rodziców z mocy art. 39 KR (art. 133 § 1 k.r.o.)” (orzeczenie SN z dnia 21 października 1952 r., C 1624/52, OSN 1953, nr 3 poz. 90).

Warto podkreślić, że prawo rodzinne przewiduje sytuacje, w których obowiązki alimentacyjne względem dziecka spoczywają na ojcach, którzy nigdy nie sprawowali władzy rodzicielskiej (jeżeli sąd ustalił ojcostwo, lecz władzy rodzicielskiej ojcu nie przyznał), lub na rodzicach, których jej pozbawiono (art. 111 § 1 i 1a k.r.o.).

W rozumieniu art. 133 § 1 k.r.o. istotną cechą dziecka, które jest uprawnione do alimentacji względem swych rodziców, jest to, iż nie jest w ono w stanie utrzymać się samodzielnie. Status prawny dziecka w świetle przepisów k.r.o. dotyczących władzy rodzicielskiej kończy się wraz z osiągnięciem przez nie pełnoletności, natomiast w przepisach dotyczących obowiązków alimentacyjnych fakt osiągnięcia pełnoletności nie przesądza sam przez się o wygaśnięciu spoczywającego na rodzicach obowiązku łożenia na utrzymanie i wychowanie dziecka. Odnoszą się one bowiem do dziecka rozumianego jako dziecko swoich rodziców (do relacji dziecko – rodzic), nie zaś jako dziecko podlegające władzy rodzicielskiej, czyli jako osoba niepełnoletnia.